در مقالات قبل در مورد اجزا و عملکرد‌های اقتصاد درون بازی‌ها صحبت کردیم. به طور کلی تشخیص موجودی و منابع تشکیل دهنده اقتصاد یک بازی، کار چندان مشکلی نیست، با این حال به دست آوردن دید جامع نسبت به اقتصاد به عنوان یک سیستم، کمی مشکل است. اگر قرار باشد از جریان منابع و عناصر داخل بازی که در حال ساخت آن هستید یک نمودار درست کنید فکر می‌کنید آن نمودار به چه شکل خواهد بود؟ آیا منابع موجود در دنیای بازی با گذشت زمان افزایش پیدا می‌کنند؟ نحوه توزیع منابع در بازی چگونه تغییر می‌کند؟ آیا منابع در دست یک بازیکن انباشته می‌شود یا سیستم اقتصادی آن را پخش می‌کند؟ درک ساختار اقتصاد بازی به شما کمک می‌کند تا پاسخ این سوال ها را بیابید.
این سوالات در رابطه با هر بازی صدق می‌کند و با بررسی بازی‌های موجود و مطرح کردن چنین سوالاتی می‌توانید به ساختار اقتصادی درونی بازی‌ها پی ببرید.
انواع اشکال اقتصادی
در دنیای واقعی، مردم ویژگی‌های اقتصاد را با اشکال و نمودارها نشان می‌دهند. این نمودارها خواص جالبی دارند که می‌توانند در درک سیستم به ما کمک کند. در مقیاس کوچک، خطوط نمودارها به صورت نامنظم حرکت می‌کنند اما وقتی نمودارها را در مقیاس بزرگ‌تر بررسی می‌کنیم به الگو‌های موجود در آن پی می‌بریم.
با مشاهده نمودار در مقیاس بزرگ، به این مسئله پی می‌بریم که جریان اقتصاد به چه شکل است. خطوط در بلند مدت، بالا می‌روند یا پایین. با نمودار تحلیل اقتصاد بازی، شما به دوره‌های زمانی خوب و بد جریان بازی آگاه می‌شوید. به عبارت دیگر این نمودارها به ما کمک می‌کنند جریان اقتصاد را در برش‌های زمانی متفاوت در داخل بازی تحلیل کنیم.
با رسم چنین چارت‌هایی می‌توانیم به میزان ثروت بازیکن در طول بازی دست پیدا کنیم. در یک نمودار، اشکال متمایز و الگو‌های مختلف از اقتصاد درون بازی مشاهده می‌شود. با این حال ما نمی‌توانیم کیفیت روند بازی را از روی نمودار تشخیص دهیم. چیزی که یک روند بازی (گیم پلی) خوب را شکل می‌دهد در واقع هدف‌هایی است که شما برای بازی تعریف می‌کنید.
گراف بازی شطرنج
برای مطالعه بخت بازیکن می‌توانیم از شطرنج استفاده کنیم. نحوه تغییر شانس بازیکن و اقتصاد درونی این بازی فرصت خوبی برای شروع است. در بازی شطرنج، مهم‌ترین منابع بازیکن مهره‌های اوست. بازیکنان شطرنج (شامل بازی‌های کامپیوتری شطرنج) برای هر مهره خود بسته به نوع آن ارزش مشخصی در نظر می‌گیرند. به عنوان مثال برای هر سرباز 1 واحد، قلعه 5 واحد و ملکه (یا همان وزیر)، 9 واحد در نظر گرفته می‌شود. با جمع کردن همه مهره‌های روی تخته شطرنج از یک بازیکن به عددی می‌رسیم که به آن متریال گفته می‌شود. بازیکنان از مهره‌های خود برای مانور روی تخته بازی و به دست آوردن مزیت استراتژیک استفاده می‌کنند. همانطور که در مقاله قبل اشاره کردیم، مزیت استراتژیک به عنوان یک منبع انتزاعی نامحسوس در بازی اندازه‌گیری می‌شود.
در تصویر زیر شما وضعیت بازیکنان را در بازه‌های زمانی مختلف از شروع، میانه و پایان بازی مشاهده می‌کنید:
در این نمودار شما شاهد چندین الگوی مهم هستید. بیایید این الگوها را با هم بررسی کنیم. اول این که در روند کلی، منابع اصلی یا همان متریال هر دو بازیکن رو به نزول است. هر چقدر بازی جلو می‌رود، بازیکنان مهره‌های بیشتری را از دست می‌دهند و یا فدا می‌کنند. به دست آوردن متریال در این بازی بسیار مشکل است. در شطرنج برای به دست آوردن مهره تنها راه رسیدن یک سرباز به آن طرف زمین حریف است که فقط در این حالت منجر به افزایش متریال یک بازیکن خواهد شد. البته رسیدن سرباز به انتهای زمین حریف در بازی شطرنج یک رخداد نادر است که باعث برگشت بخت بازیکن خواهد شد. اگر فقط متریال موجود در بازی را در نظر بگیریم، بازی شطرنج به نظر نوعی نبرد فرسایشی است. بازیکنی که بتواند متریال خود را بیشتر زنده نگه دارد برنده از بازی بیرون می‌آید.
مزیت استراتژیک در بازی به شکل پویا تغییر می‌کند، بازیکنان ممکن است در طول بازی این مزیت را از دست بدهند یا با حرکت آن را به دست آورند. بازیکنان شطرنج از متریال‌های خود استفاده می‌کنند تا مزیت استراتژیک به دست آورند یا سعی در کاهش مزیت‌های استراتژیک حریف دارند.
فی مابین میزان متریال بازیکن و توانایی به دست آوردن مزیت استراتژیک، ارتباط غیر مستقیمی وجود دارد: اگر یک بازیکن متریال بیشتری دارد، پس به دست آوردن مزیت استراتژیک برای او آسان‌تر خواهد بود. مزیت استراتژیک می‌تواند دارای اهرم باشد و باعث کاهش هر چه بیشتر متریال حریف شود. در این بازی گاهی اوقات می‌توان یک مهره را فدا کرد تا مزیت استراتژیک را به چنگ بیاوریم یا از آن برای گمراه کردن بازیکن برای از دست دادن مزیت استراتژیک حریف استفاده کرد.
همانطور که در بالا اشاره کردیم روند پیشرفت شطرنج شامل سه مرحله است: مرحله شروع، میانه و پایان. هر مرحله دارای نقش مشخصی در بازی است و به صورت متفاوت تحلیل می‌شود.
مرحله شروع معمولا شامل حرکت‌های منظم و دقیق است. در حین این مرحله، بازیکنان سعی می‌کنند مهره‌های خود را برای به دست آوردن موقعیت بهتر مانور دهند. پایان بازی زمانی آغاز می‌شود که فقط چند مهره باقی مانده و درگیر کردن شاه در مانور امن خواهد بود. میانه بازی بین شروع و پایان بازی قرار دارد اما ما نمی‌توانیم به صورت دقیق بین مراحل بازی حد و مرز تعیین کنیم. این سه مرحله در بازی شطرنج را می‌توان در تجزیه تحلیل اقتصادی نیز مشاهده کرد.
همانطور که در تصویری که از روند بازی شطرنج در بالا مشاهده می‌کنید، تعداد مهره‌های بازیکنان به آرامی در حال کاهش است در این حین هر دو بازیکن در حال ساخت مزیت استراتژیک خود هستند. میانه بازی زمانی رخ می‌دهد که بازیکنان با استفاده از مزیت استراتژیک خود، مهره‌های حریف را از صحنه خارج می‌کنند. در این مرحله کاهش متریال بازیکنان با سرعت بیشتری رخ داده است. در نهایت، میزان متریال بازیکنان ثبات پیدا می‌کند و بازیکنان روی تلاش برای نهایی کردن نقشه پیروزی خود تمرکز می‌کنند.
تا اینجا ما نقش تحلیل نموداری در اقتصاد درون بازی را متوجه شدیم؛ حالا باید نکته مهم دیگری را لحاظ کنیم. بازی‌های موبایلی و کامپیوتری در بسیاری جهات متفاوت هستند. مدل اقتصادی F2P که امروزه شاهد آن هستیم از پیچیدگی‌های خاصی برخوردار است. برخلاف بازی‌های موبایلی در بازی‌های کامپیوتری مدل F2P را کمتر شاهد هستیم. بازی جنرال یا قلعه را در نظر بگیرید یا حتی در مثال بالا بازی شطرنج، بازیکن در این بازی‌ها برای مدتی (حدود چند ساعت) به بازی می‌پردازد. روند کلی این بازی فقط در همین چند ساعت اتفاق خواهد افتاد و خارج از آن هیچ مکانیک اقتصادی وجود ندارد. اما در مدل اقتصادی F2P، گیم پلی جزئی از یک چرخه بزرگ اقتصادی است و در این بازی‌ها بازیکن ممکن است فقط چند دقیقه در گیم پلی حضور داشته باشد.
در بازی‌های F2P، مکانیک‌های اقتصادی جدای از گیم پلی، دارای چرخه‌های فعالی هستند که حتی بدون انجام بازی، سیستم اقتصادی فعال خواهد ماند. نمونه‌های زیادی از این نوع بازی‌ها وجود دارند. حتی شما بازی شطرنج را نیز در موبایل در مدل F2P می‌توانید پیدا کنید.
ساده ترین نمونه بازی که با مدل اقتصادی F2P متحول شده است می‌توان به بازی Monopoly اشاره کرد. در نسخه بورد گیم این بازی، پس از پایان روند بازی هیچ اتفاق دیگری رخ نمی‌دهد و به عبارتی روند بازی به پایان نهایی خود می‌رسد اما در نوع F2P این بازی، شما ممکن است برای ارتقا همان کارت‌ها در خارج از گیم پلی، ارز‌های داخل بازی را خرج کنید. ما در مقالات آینده بیشتر به این مدل اقتصادی خواهیم پرداخت.
